X-ray aparatı (rentgen aparatı) müxtəlif obyektlərin, orqanizmin və strukturların daxili görüntüsünü əldə etmək üçün istifadə olunur. Tətbiq sahəsi olduqca genişdir — tibb, təhlükəsizlik, sənaye və elm kimi sahələri əhatə edir.

X-ray nədir və necə işləyir?

X-ray — yüksək enerjili elektromaqnit şüalanmadır. Bu şüalar bədəndən və ya materialdan keçərkən müəyyən dərəcədə udulur və geridə strukturun fərqli görüntüsü yaranır.

X-ray aparatının əsas komponentləri

• Rentgen borusu (şüa mənbəyi)

• Detektor və ya film

• Nəzarət paneli

• Görüntü proqram təminatı

• Qoruyucu ekran və qurğular

X-ray aparatlarının növləri

1. Tibbi X-ray aparatları

Ən geniş yayılmış növdür. Poliklinikalar, xəstəxanalar və stomatoloji klinikalarda istifadə olunur.

2. Təhlükəsizlik X-ray aparatları

Aeroport, dəmir yolu stansiyaları və dövlət obyektlərində çanta, baqaj və yüklərin yoxlanılmasında istifadə olunur.

3. Sənaye X-ray aparatları

Qaynaq birləşmələrinin, metal detalların və komponentlərin keyfiyyətə nəzarətində istifadə olunur.

X-ray texnologiyasının iş prinsipi

X-ray şüası obyektə yönəldilir. Obyektin içindən keçən şüalar detektor tərəfindən tutulur və görüntü şəklində əks olunur. Daha sıx materiallar daha çox şüanı udur və daha tünd görünür.

X-ray aparatının tibbdə tətbiqi

1. Sümük qırığı və zədələrin aşkarlanması

Sümük strukturlarının dəqiq görünməsi ilə travmaların diaqnostikası aparılır.

2. Ağciyər və daxili orqan diaqnostikası

Xüsusilə pnevmoniya, vərəm və şiş xəstəliklərinin ilkin diaqnostikasında geniş istifadə olunur.

3. Stomatologiyada istifadəsi

Diş kökləri, karies və implant prosedurlarında stomatoloqlar üçün əvəzolunmaz alətdir.

Təhlükəsizlik və gömrük-keçid məntəqələrində X-ray aparatları

Çanta, yük və şəxsi əşyaların içərisinin yoxlanılması üçün istifadə olunur. Qadağan olunmuş əşyaların aşkarlanması üçün ideal texnologiyadır.

 X-ray aparatlarının sənayedə rolu

Qaynaq tikişlərinin keyfiyyətini, metalların iç strukturunu və çatları yoxlamaq üçün sənaye müəssisələrində tətbiq olunur.

 Rəqəmsal X-ray sistemləri və üstünlükləri

• Daha az şüalanma

• Yüksək keyfiyyətli görüntü

• Sürətli nəticə əldə etmək imkanı

• Arxivləşdirmə və rəqəmsal paylaşıma uyğunluq

 X-ray aparatlarının işçi təhlükəsizliyi

İstifadə zamanı qurğulara və işçilərə müəyyən qoruma tədbirləri tətbiq olunmalıdır:

• Qurğulu ekran

• Qurğuların arxasında qalın divarlar

• Qoruyucu paltarlardan istifadə

 Mobil və portativ X-ray aparatları

Klinikadan kənar şəraitdə — evdə, sahədə və ya təcili yardım maşınlarında istifadə üçün nəzərdə tutulmuşdur.

X-ray aparatının texniki qulluq və kalibrasiyası

Vaxtaşırı texniki yoxlama, proqram təminatının yenilənməsi və kalibrasiya cihazın düzgün işləməsi üçün şərtdir.

Yeni texnologiyalar və süni intellektin inteqrasiyası

AI (süni intellekt) əsaslı sistemlər görüntünü avtomatik analiz edərək şiş, zədə və digər patologiyaları göstərə bilir. Bu, həkimin işini asanlaşdırır və dəqiqliyi artırır.

 Nəticə

X-ray aparatı – müasir tibbin, təhlükəsizlik sistemlərinin və sənaye nəzarətinin ayrılmaz hissəsidir. Doğru şəkildə istifadə edildikdə, bu texnologiya həm təhlükəsiz, həm də olduqca funksionaldır.

 FAQ – Tez-tez verilən suallar

1. X-ray aparatı təhlükəlidirmi?
Əgər dozaj normasında və qoruyucu tədbirlərlə istifadə olunarsa, təhlükəsizdir.

2. Hamilə qadınlar üçün X-ray çəkdirmək olar?
Zərurət olmadıqca tövsiyə olunmur. Əgər vacibdirsə, xüsusi qoruyucu tədbirlər görülür.

3. X-ray aparatı nə qədər tez-tez texniki yoxlamadan keçməlidir?
Adətən hər 6 ayda bir texniki baxış və kalibrasiya tələb olunur.

4. Rəqəmsal X-ray cihazı ilə klassik filmli cihaz arasında fərq nədir?
Rəqəmsal cihazlar daha az şüa ilə daha keyfiyyətli görüntü təqdim edir və nəticələr elektron şəkildə saxlanıla bilir.

5. X-ray aparatını kimlər istifadə edə bilər?
Tibbi texniki heyət və xüsusi təlim keçmiş rentgen operatorları bu cihazla işləyə bilər.